برنامه‌ریزی استراتژیک برای رشد کسب و کار- قسمت اول
Strategic Planning For Business Growth
قسمت اول: این قسمت شامل تعریف، اهداف، اهمیت، عوامل کلیدی، اصول و فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک، است.
مقدمه
ایجاد یک برنامه استراتژیک، بخش مهمی از برنامه‌ریزی برای رشد است و کمک خواهد کرد تا یک چشم انداز واقعی برای آینده کسب و کار شما، تهیه شود. برنامه استراتژیک، پتانسیل رشد موفق کسب و کار را به حداکثر می‌رساند.
نباید برنامه‌ریزی استراتژیک(Strategic planning) را با برنامه‌ریزی کسب و کار(business planning) اشتباه بگیرید. طرح تجاری(برنامه کسب و کار) در مورد تعیین اهداف کوتاه یا میان‌مدت و مشخص کردن مراحل برای رسیدن به اهداف است. یک برنامه استراتژیک بر روی اهداف میان تا بلند مدت متمرکز شده و راهکارهای اساسی برای دستیابی به آن‌ها را توضیح می‌دهد.
این راهنما، هدف از برنامه ریزی استراتژیک را توضیح می‌دهد و عناصر کلیدی که در استراتژی کسب و کارتان باید در نظر گرفته شود را برای شما عنوان می‌کند. همچنین مراحل اصلی فرایند برنامه ریزی استراتژیک را شرح می‌دهد و نمونه‌هایی از مدل‌های برنامه‌ریزی متداول، از قبیل تحلیل PESTLE و تجزیه و تحلیل SWOT که می‌توانید از آن استفاده کنید، را ارائه می دهد.
در نهایت، این راهنما نشان می‌دهد که چگونه یک برنامه استراتژیک را توسعه داده و مراحل آن را برای پیاده سازی در کسب و کارتان، انجام دهید.
هدف از برنامه‌ریزی استراتژیک
برنامه‌ریزی استراتژیک یک فرایند سیستماتیک است که به شما کمک می‌کند تا آرزوهای جاه طلبانه برای آینده کسب و کارتان را تعیین و بهترین راه برای رسیدن به آن را مشخص کنید. هدف اصلی آن، اتصال سه حوزه کلیدی است:
- ماموریت(mission) شما – تعیین هدف کسب و کارتان
- چشم‌انداز(vision) شما – توصیف آن‌چه که می‌خواهید بدست بیاورید
- برنامه(plan) شما – تدوین این‌که چگونه می‌خواهید به اهداف نهایی‌تان دست‌یابید
اهمیت برنامه‌ریزی استراتژیک
برنامه‌ریزی استراتژیک برای تعیین جهت سازمان شما ضروری است. این برنامه‌ریزی، کلیه اقدامات شما را متمرکز کرده و اطمینان می‌دهد که همه کارکنان در کسب و کار شما، به سمت یک هدف مشترک فعالیت می‌کنند. همچنین به شما در موارد زیر کمک می‌کند:
- توافق اقدامات برای همکاری در رشد کسب و کار
- همسوسازی منابع برای بهینه سازی نتایج
- اولویت‌بندی نیازهای مالی
- ایجاد مزیت رقابتی
- ارتباط با کارکنان برای کارهایی که نیاز است انجام شود
یکی دیگر از اهداف مهم برنامه ریزی استراتژیک، کمک به مدیریت و کاهش ریسک‌های تجاری است. رشد کسب و کار ذاتا پر ریسک است. برنامه ریزی دقیق می تواند به شما کمک کند تا:
- عدم قطعیت را از بین ببرید.
- ریسک‌های بلقوه را تجزیه و تحلیل کنید.
- اقدامات کنترل ریسک را انجام دهید.
- چنانچه ریسک‌هایی وجود داشته باشد، چگونه تاثیرات آن‌ها را به حداقل برسانید.
برنامه استراتژیک چیست؟
بطور معمول، برنامه‌ریزی موثر، حاصل تدوین یک برنامه استراتژیک است. این یک سند رسمی است که اهداف کسب و کار شما و اقدامات مورد نیاز برای رسیدن به آن‌ها را توصیف می کند.
شما می‌توانید از مدل های مختلفی به برنامه‌ریزی استراتژیک دست‌یابید. بسیاری از کسب و کارها از تجزیه و تحلیل SWOT یا تحلیل PESTLE به عنوان یکی از عناصر کلیدی برنامه استراتژیک خود، استفاده می‌کنند.
عناصر رایج دیگر عبارتند از:
- بیانیه‌های چشم انداز و ماموریت
- ارزشهای اصلی
- شفاف سازی اهداف بلندمدت و کوتاه مدت
- برنامه‌های عملیاتی
همچنین می‌توانید برنامه زمانبندی اجرا، شاخص‌های کلیدی عملکرد(KPIs) و یا دیگر موارد را نیز لحاظ کنید.
تفاوت بین برنامه استراتژیک و طرح کسب و کار
اسناد برنامه استراتژیک و طرح کسب و کار، هردو از ابزارهای ضروری برنامه‌ریزی برای کسب و کار شما هستند. با این حال، بسته به مرحله کسب و کار و اهداف شما، ممکن است یکی بیشتر از دیگری مفید باشد.
یک برنامه استراتژیک(strategic plan)، برای یک دوره ۵-۳ ساله است، وظایف و مراحل مورد نیاز برای پیشبرد کسب و کار را تعیین می‌کند.
یک طرح کسب و کار(business plan)، بر یک دوره کوتاه تر متمرکز است، معمولا بیش از یک سال نیست و هدف مشخصی را دنبال می کند(به عنوان مثال نحوه شروع یک کسب و کار، جذب سرمایه یا هدایت عملیات).
عوامل کلیدی برنامه‌ریزی استراتژیک
برنامه استراتژیک یک سند کلیدی است که مسیر کسب و کار شما و مراحلی را که برای رسیدن به آن نیاز دارید را مشخص می‌کند. نکته بسیار مهم در این سند، فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک است.
فرایند برنامه ریزی به شما امکان می‌دهد که به چهار پرسش اساسی در مورد کسب و کارتان، پاسخ دهید:
- اکنون کجا هستید؟ – این نقطه شروع شماست. تا می‌توانید درباره کسب و کارتان اطلاع کسب کنید. پی ببرید که: عملیات داخلی(کسب و کارتان) چگونه انجام می‌شود، چه چیزی باعث سودآوری آن می‌شود و در مقایسه با رقبا چگونه هستید. واقع‌بین، بی‌طرف و منتقدانه باشید.
- کسب و کارتان را به‌کجا می‌خواهید برسانید؟ – مقصد(غایت) هدف شما چیست؟ شمای کلی کسب و کارتان را در سه، پنج یا ده سال، در چه موقعیتی می‌بینید، برروی چه چیزی می‌خواهید متمرکز شوید، مزیت رقابتی شما چه خواهد بود.
- چگونه می‌خواهید به آن‌جا برسید؟ – نقشه سفر، مراحل مهم و تغییراتی را که نیاز است مهیا کنید تا به اهداف استراتژیک خود برسید.
- چگونه می‌فهمید که موفق شده‌اید؟ – نقاط کنترلی را مشخص کنید و تصمیم بگیرید که چگونه می‌خواهید موفقیت خود را اندازه گیری کنید.
اصول برنامه‌ریزی استراتژیک
برای برنامه‌ریزی موثر، عناصر زیر را درنظر بگیرید:
| چگونه می‌فهمید که موفق شده‌اید؟ | چگونه می‌خواهید به آن‌جا برسید؟ | کسب و کارتان را به‌کجا می‌خواهید برسانید؟ | اکنون کجا هستید؟ |
| کارت امتیازی متوازن | اولویت‌های استراتژیک | تمرکز استراتژیک | بررسی استراتژیک |
| شاخص‌های کلیدی عملکرد | تاکتیک‌ها | اهداف بلند و کوتاه مدت | ارزش‌ها |
| موارد اقدام | بیانیه ماموریت | شایستگی‌های اصلی | |
| تخصیص منابع | چشم انداز | موقعیت بازار | |
| مهلت‌ها | استراتژی کسب و کار |
در نظر داشته باشید که تمام برنامه‌های استراتژیک به همین ترتیب نیستند. برخی از آن‌ها تنها یک سال را پوشش می‌دهد. بعضی هم مدت طولانی را درنظر می‌گیرند و به طور کلی سه تا پنج و گاهی تا ده سال، به آینده نظر دارند.
در برخی از کسب و کارها، ممکن است تنها برای تهیه اطلاعات سطح بالا(بدون برنامه عملیاتی)، برنامه ریزی کنند. بعضی‌ها هم می‌خواهند جزئیات گسترده تری را داشته باشند.
برای هرکدام از رویکردهایی که در نظر می‌گیرید، اطمینان حاصل کنید که چشم انداز شما برای کسب و کار،
برای هر رویکردی که درنظر گرفته‌اید، اطمینان حاصل کنید که با چشم انداز کسب و کار شما:
- در واقع با در نظر گرفتن منابع و موقعیت فعلی شما قابل دستیابی، است.
- هدفمند و براساس مأموریت موجود، است.
- جامع و دربرگیرنده تمام تصویر(دورنمای) کسب و کار، است.
- شفاف و راحت برای رساندن شما به مقصد، است.
چگونگی انجام برنامه‌ریزی استراتژیک، به ماهیت کسب و کار شما، پیچیدگی آن، اندازه، فرهنگ و تخصص، بستگی دارد. شما می‌توانید از روش‌ها و ابزارهای استراتژیک مختلف برای کمک و راهنمایی، استفاده کنید.
در نهایت، از پیامدهای هر تغییری آگاهی داشته باشید. شما باید به‌دقت هر تغییر استراتژیک را مدیریت کنید تا مطمئن شوید که به‌طور موفقیت‌آمیز به اهداف خرد و کلان خود رسیده و مأموریت خود را کامل انجام داده‌اید.
مراحل فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک
برنامه ریزی‌استراتژیک و فرآیند مدیریت می‌تواند سخت و گیج کننده باشد. با این حال، با شکستن آن به بخش‌های کوچک‌تر، به سادگی می‌بینید که چگونه قسمت‌هلی مختلف با هم هماهنگ می‌شوند.
این فرایند به شما یک رویکرد می‌دهد و نه یک مجموعه قوانین که بخواهید از آن‌ها پیروی کنید. بنابراین، در نحوه انجام عملیات برنامه‌ریزی شده در سازمان‌ها، تفاوت وجود دارد. با این‌حال، اغلب الگوی مشابهی را دنبال خواهند کرد.
پنج مرحله برنامه‌ریزی استراتژیک و فرایند مدیریت
پنج مرحله این فرایند عبارت است از:
- تعیین اهداف
- تجزیه و تحلیل
- شکل‌گیری استراتژی
- پیاده‌سازی استراتژی
- نظارت و ارزیابی
بخش مدیریت(از این فرایند)، اطمینان می‌دهد که اقدامات و منابع از چشم‌انداز در برنامه استراتژیک شما، پشتیبانی می‌کند. این بخش، پیاده‌سازی، نظارت و ارزیابی را در بر می‌گیرد(و گاهی‌اوقات به‌عنوان روش اجرای استراتژی اشاره می‌شود).
بخش برنامه‌ریزی(از این فرآیند)، تعیین هدف، تجزیه و تحلیل و شکل‌گیری استراتژی را در بر می‌گیرد.
به‌عنوان مثال، ممکن است تصمیم بگیرید که:
- جلساتی با تیم استراتژی برگزار کنید و پیش نویس سند استراتژی را به هریک از اعضای تیم ارایه دهید.
- از جلسات طوفان ذهنی برای کمک گرفتن از کارکنان و حتی مشتریان کلیدی، استفاده کنید.
چه کسی مسئول برنامه‌ریزی استراتژیک است؟
در کسب و کارهای بزرگ، این مسئولیت برعهده مدیران ارشد قرار می‌گیرد. برنامه‌ریزی، اغلب یک فرایند مشارکتی است، بنابراین لازم است برخی یا همه افراد زیر در این کار، دخالت داده شوند:
- اعضای هیات مدیره
- مدیرعامل، مدیرارشد اجرایی یا سمت‌های ارشد مشابه
- مدیرانی که قبلا در مقام مدیرعاملی بوده‌اند
- سایر کارکنان اجرایی
- مشاوران استراتژیک، دستیاران، مشاوران اجرایی
- گروه‌های ذینفع و سهامداران
صاحبان کسب و کارهای کوچک، ممکن است وسوسه شوند تا نظرات شخصی خود را در استراتژی لحاظ کنند، اما توسط سایر افراد دخیل، کمک خواهند شد. باید افراد مختلف را به روش‌های مختلف و در زمان‌های مختلف در طول فرایند برنامه‌ریزی به‌کار بگیرید. مشارکت بیشتر، کلید تضمین تعهد به ارایه برنامه استراتژیک شما است.
سعی کنید افرادی پیدا کنید که مهارت‌های تحلیلی قوی داشته باشند. ترکیبی از متفکران خلاق و افرادی با درک عمیق از جزئیات عملیات، انتخاب کنید.
نظر کارکنان دیگر مانند کارکنان کلیدی، حسابداران، رئیس و اعضای هیات مدیره را بررسی کنید. به ذینفعان خارجی، از جمله خریداران، مصرف‌کنندگان، مشاوران استراتژیک و مشاوران اجرایی را گوش دهید.
در نهایت، همه مسئول بکارگیری برنامه استراتژیک، خواهند بود. مدیران ممکن است مسئولیت پیاده سازی و ایجاد ارتباط را برعهده داشته باشند، اما رهبر، مسئول برنامه‌ریزی استراتژیک و نتایج پیاده سازی(خروجی اجرای برنامه استراتژیک)، است.
به یاد داشته باشید، هنگامی که می‌خواهید برای استراتژی‌تان تصمیم بگیرید، ابزار و روش‌های زیادی وجود دارد.
در قسمت دوم (پایانی)، مدل‌ها، نحوه پیاده سازی، توسعه و نظارت بر برنامه استراتژیک، شرح داده می‌شود.
این مطلب توسط نوید سیفی(MBA&DBA Graduate)، ترجمه (ویرایش و بازنویسی) شده است.
منبع: کانال رسمی آنلاین برای مشاوره کسب و کار در ایرلند شمالی
نحوه انتشار مطلب: ذکر نام نوید سیفی و آدرس سایت www.upseifi.ir .
